Pamukçuk, Candida albicans adı verilen bir mantarın neden olduğu enfeksiyondur. Bu tür mantar enfeksiyonuna oral kandidiyazis veya sadece pamukçuk denir. Az miktarda Candida neredeyse her zaman ağızda bulunur, ancak oral pamukçuk enfeksiyonları, Candida'nın aşırı büyümesi meydana geldiğinde ortaya çıkar. Pamukçuk şikayeti hasta için sıkıntı verici olabilir ve tedavi edilmemesi nispeten kalıcı bir durum haline gelebilir, ağızda ağrı, rahatsızlık, iştahsızlık ve sonuç olarak kötü emzirmeye neden olur. Pamukçuk yemek borusuna yayılabileceği için ve hatta sistemik enfeksiyona yol açabileceği için tedavi özellikle bağışıklığı baskılanmış kişiler için gereklidir. [1]
Doğumdan sonra yaşamın ilk aylarında bebeklerin ağız içerisinde pamukçuk yaygın görülen bir durumdur. Bebeklerde olası belirti ve bulgular:
- Memede telaşlı veya memeyi reddediyor olabilir
- Her emzirmeden sonra gaz
- Ağzın içinde, yanaklarda veya dilde beyaz lekeler
- Pişik kremi kullanılmasına rağmen 2-3 günden uzun süren pişik
Pamukçuk tedavisi yaklaşık 2 hafta sürer, iyileştiği zannedilip tedavi yarım bırakılırsa pamukçuk geri gelebilir.
Zayıf Ağız Hijyeni: Dişlerinizi fırçalamamak, diş ipi kullanmamak ve başka türlü ağız mikrobiyomunuzun dengesini yönetememek, mantarın aşırı büyümesine neden olabilir.
Bebek Olmak: Bir bebeğin ağzı, özellikle sterilize edilmemiş emzik kullanılırsa, pamukçuğa karşı daha hassastır.
Protez Takmak: Protezler sürekli bakım gerektirir. Düzgün oturmayan, geceleri çıkarılmayan ve temiz tutulmayan takma dişler takarsanız, bu Candida'nın aşırı büyümesine neden olabilir.
Aşırı Antibiyotik Kullanımı: Antibiyotikler ağızdaki zararsız mikropları öldürebilir ancak Candida'yı öldürmezler. Bu maya, hastalığa karşı savaşacak daha az komensal bakteri olduğunda daha hızlı çoğalabilir. Aynı sorun, aşırı derecede antibakteriyel gargara kullanmak için de geçerlidir.
Yetersiz Beslenme ve Yüksek Şekerli Beslenme: Şeker, Candida için kolay bir besin kaynağıdır. Sık sık yüksek karbonhidratlı ve yüksek şekerli yiyecekler yemek Candida'yı besleyebilir ve kontrolden çıkmasına neden olabilir.
Sınırlı B12 Vitamini, C Vitamini, Folat veya Demir Alımı: Bu besinlerin tümü, sağlıklı bir sindirim sistemini desteklemek için etkilidir. Onlar olmadan, iç dengeniz bozulmaya başlayabilir ve Candida'nın gelişimini teşvik edebilir. Eksiklikler, özellikle yaşlı erişkinlerde daha yüksek Candida enfeksiyonu oranları ile ilişkilidir.
Ağız Kuruluğu: Ağız kuruluğu, ağızdan solumadan antidepresan ilaç almaya veya tükürük eksikliğine neden olan başka bir tıbbi duruma kadar birçok nedenden dolayı olabilir. Her iki durumda da, ağız kuruluğu sizi Candida'nın aşırı çoğalmasına daha yatkın hale getirir.
Diyabet: Kontrolsüz diyabet, oral kandidiyazis riskinizi büyük ölçüde artırır.
Kanser: Kanser, vücudunuzun enfeksiyonla savaşma yeteneğini zayıflatmakla kalmaz, aynı zamanda radyasyon ve kemoterapi gibi kanser tedavileri de pamukçuk riskinizi artırır.
Kötü Sağlık veya Zayıf Bir Bağışıklık Sistemi: Tıpkı kronik hastalığı olanlar gibi, zayıf bağışıklık sistemi olan kişilerin maya, mantar ve parazit enfeksiyonlarından muzdarip olma olasılığı çok daha yüksektir.
Sigara İçmek: Sigara içmek, ağızda iyi bakterileri öldüren ancak kötü bakterilerin gelişmesine izin veren bir ortam oluşturur. Bu, Candida'nın aşırı büyümesini önlemek için gereken doğal dengeye zarar verir.
Enfeksiyonun görünümüne bağlı olarak;
Psödomembranöz: Bu klasik oral pamukçuk olarak kabul edilir ve tipik süzme peynir lezyonları ile kendini gösterir.
Eritematöz (Atrofik): Beyaz lekeler yerine, aşırı büyüme ağızda ham, kırmızı lekelere neden olur.
Ağzınızın mukoza zarlarında (ıslak doku) bulunan ve daha büyük beyaz lekeler oluşturmak üzere birleşebilen kırmızı veya beyaz lezyonlar topluluğu. Bazen rengi griye veya sarıya dönebilir. Bu lezyonlar genellikle kabarıktır ve genellikle süzme peynir gibi göründükleri tarif edilir. Dilde ve yanakların iç kısmında görülürler ve damağınıza, diş etlerinize, bademciklerinize ve hatta boğazınızın arkasına yayılabilirler.
Ağzınızdaki alanlar rahatsız edici, ağrılı olabilir veya beyaz noktalar olmadan yanma hissi olabilir. Bu, steroid veya antibiyotik aldıktan sonra ağızda pamukçuk geliştiğinde sıklıkla olur.
Ağzınızın dış çevresinde, özellikle üst ve alt dudakların birleştiği köşelerde, ağrı veya çatlak cildi fark edebilirsiniz.
Protez kullananlar, protez altında kızarıklık veya ağrı fark edebilir.
Birçok oral pamukçuk vakası ağrısızdır. Bununla birlikte, durum yemeyi ve içmeyi rahatsız eden ağrıya neden olabilir. Bebekler genellikle rahatsızlıktan dolayı salyalarını akıtır.
Bazı insanlar tatlarının etkilendiğini fark eder.
Kuru bir ağız hissi fark edebilirsiniz.
Şiddetli vakalarda, oral pamukçuk lekeleri yemek borusuna yayılabilir (özofageal kandidiyazis olarak adlandırılır).
Günde iki kez fırçalayarak, günde en az bir kez diş ipi kullanarak ve dilinizi kazıyarak iyi bir ağız hijyeni uygulayın.
Diş hekiminizle düzenli kontroller yaptırın. Takma dişleriniz varsa veya diyabetiniz varsa bu özellikle önemlidir.
Kronik sağlık sorunlarını tedavi edin. Diyabet ve HIV gibi durumlar, vücudunuzdaki bakteriyel dengeyi kolaylıkla bozarak ağızda pamukçuk oluşmasına neden olabilir. İlaçlarınızı tam olarak belirtildiği şekilde aldığınızdan emin olun.
Aşırı antibiyotik kullanmayın.
Sadece oral mikrobiyomunuzun dengesini bozmakla kalmayan, aynı zamanda ağzınızı kurutan ve sizi daha da büyük bir pamukçuk riski altında bırakan geleneksel gargaralardan kaçının. Ağzınızdaki doğal bakteri dengesiyle ilgili endişeleriniz olup olmadığını diş hekiminize sorun.
Maya ve şeker açısından zengin gıdaları sınırlayın. Bunlar ekstra Candida büyümesine yol açacaktır. [2]
Bebeğin ağzına giren oyuncakları sıcak suyla yıkayın, sabunlu su ve iyice durulayın.
Emzik veya biberon emziği kullanılıyorsa bir kez kaynatılması gerekir. 20 dakika boyunca günlük. 1 haftalık tedaviden sonra emzikleri atın ve yenilerini kullanın. [3]