Demir, antik çağlardan beri, sağlıkta özel rolü kabul edilmiş hayati bir mineraldir. [ 3 ] Demir, alyuvarlarda hemoglobinin bir bileşeni olarak oksijenin vücutta taşınması, mitokondriyal solunum, hücresel enerji metabolizması, DNA sentezi, vücut savunma sistemi ve birçok enzimatik reaksiyon için gereklidir. Dolayısıyla neredeyse tüm canlı organizmalar için temel bir elementtir. [ 1 ] Dokularda hemoglobinden salınan oksijen oksidatif metabolizmada kullanılır.
Vücut demir içeriği erkeklerde yaklaşık 4,0 g, kadınlarda 3,5 g’dır. Yetişkinlerde vücut demirinin çoğu, oksijen taşınması için gerekli olan dolaşımdaki alyuvarlarda hemoglobinde (%60-70) ve kas miyoglobininde (%10) bulunur. Kalan vücut demiri (%20-30) öncelikle karaciğerde depo edilir. [ 8 ]
Anemi, kandaki alyuvar sayısının düşük olduğu veya kan hücrelerinin normal hemoglobin miktarından daha az olduğu durumu tanımlar. Kansızlığı olan bir kişiye anemik denir. [ 9 ] Kansızlığın en önemli ve yaygın nedeni demir eksikliğidir. [ 10 ] Dünya Sağlık Örgütü'ne göre anemi, dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birini etkiler. [ 11 ] 4 yaşından küçük çocuklarda anemi sıklığı %50'yi geçer.[ 12 ] Dünya çapında okul öncesi ve okul çağındaki yaklaşık 600 milyon çocuk anemiktir. Vakaların en az yarısının demir eksikliğinden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. [ 13 ]
Demir eksikliği ciddi bir halk sorunudur [ 8 ] ve öğrenme yeteneğini, fiziksel gelişimi, performans ve iş üretkenliğini azaltır, yaşlılarda bilişsel gerilemeye sebep olur. Hamilelik sırasındaki demir eksikliği, hem anne hem de bebek için artmış sepsis riski, anne ölümü, perinatal ölüm ve düşük doğum ağırlığı dahil olmak üzere çeşitli olumsuz sonuçlarla ilişkilidir. [ 18 ] Yetişkinlerde cilt ve mukozal yüzeylerden hücrelerin dökülmesiyle her gün yaklaşık 1 mg demir kaybedilir. [ 5 ] Menstrüasyon sırasında, menopoz öncesi dönemde kadınlarda günlük ortalama demir kaybı günde yaklaşık 2 mg'a çıkar. [ 6 ]
Demir metabolizması bozuklukları, insanların en yaygın hastalıkları arasındadır ve anemiden aşırı demir yüklenmesine ve muhtemelen nörodejeneratif hastalıklara kadar değişen, çeşitli klinik belirtilere sahip geniş bir hastalık yelpazesini kapsar. [ 4 ] Halsizlik, sürekli yorgunluk hali, konsantrasyon problemleri ilgisizlik, fiziksel aktiviteler sırasında nefes nefese kalmak, baş dönmesi ve göz kararması, baş ağrısı demir eksikliği belirtileri arasındadır.
Demir anemisinin önlenmesi ve biyoyararlanımının iyileştirilmesi için diyet değişikliği ve demir takviyesiyle sağlanabilir. [ 9 ] Demir emilimini artırmak için demir açısından zengin gıdaların, özellikle etli yiyeceklerin alımı, askorbik asit (C vitamini) açısından zengin meyve ve sebzelerin tüketimi artırılmalıdır. [ 14-15 ]
Süt proteinleri, yumurta proteinleri ve albümin gibi hayvansal proteinler, çay ve kahve ile alındığında demir emilimi engellenir. [ 14-15-16 ] Ayrıca soya fasulyesinden elde edilen proteinler de demir emilimini azaltır. [ 17 ] Bu yüzden demir takviyesi ile birlikte bu besinler tüketilmemelidir.